Utrata masy mięśniowej, a zdrowie pacjenta
Patofizjologia utraty masy mięśniowej w kontekście kacheksji, sarkopenii, niedożywienia jest procesem wieloczynnikowym i bardzo złożonym, obejmującym m.in. czynniki: hormonalne, neurologiczne, związane z wiekiem, specyficzne dla danej jednostki chorobowej, czy funkcjonalne. Odpowiednie żywienie jest kluczowym elementem odpowiadającym za wspieranie procesów anabolicznych mięśni (procesy budowy), osłabiającym procesy kataboliczne (procesy rozpadu) i poprawiającym prognozę pacjentów. Niestety, samo odżywianie nie jest w stanie całkowicie odwrócić kacheksji, ale w pewnym stopniu może złagodzić jej objawy oraz poprawić jakość życia i ogólne wyniki pacjentów.
Dlaczego masa mięśniowa jest tak istotna?
Mięśnie szkieletowe są niezbędnym narządem umożliwiającym poruszanie się; przyczyniającym się do metabolizmu całego ciała oraz stanowiącym główne miejsce wykorzystania spożywanych aminokwasów (pobieranie oraz utylizacja). Biorąc pod uwagę, że mięśnie stanowią ok. 40% masy całego ciała, redukcja ich liczebności zwiększa prawdopodobieństwo występowania powikłań zdrowotnych, co prowadzi do obniżenia jakości życia. Wraz z wiekiem spada również funkcja i masa mięśni szkieletowych co nazywamy sarkopenią. Jest to złożony stan prowadzący do zwiększonego ryzyka upadków, złamań, osłabienia, co w konsekwencji wiąże się z większym ryzykiem hospitalizacji, a ta potęguje spadek masy mięśniowej z powodu unieruchomienia, zmniejszonej aktywności fizycznej i nieoptymalnego żywienia. Ponadto, długoterminowe konsekwencje utraty masy mięśniowej obejmują: upośledzenie sprawności ruchowej, rozwój chorób oraz zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci. Warto również dodać, że implikacje finansowe sarkopenii stanowią poważne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej. Z powyższych powodów rozwój i ochrona mięśni szkieletowych przez całe życie powinny być głównym celem osób pragnących zdrowo się starzeć z mniejszym ryzykiem powikłań zdrowotnych, które zdecydowanie wykraczają poza spadek mobilności.
U pacjentów liczy się świadomość, czas i konsekwencja
Kluczem do skutecznej interwencji żywieniowej jest jej wczesny początek oraz jej późniejsza kontynuacja. Utrata masy mięśniowej jest charakterystyczną cechą sarkopenii i kacheksji, a dodatkowo następuje błyskawicznie u pacjentów przewlekle chorych. Niestety odbudowa utraconej masy mięśniowej nie jest już taka prosta i niejednokrotnie potrzeba do tego wielu tygodni lub miesięcy pracy. Warto również dodać, że w większości przypadków masa mięśniowa pacjentów nigdy nie zostaje odbudowana do wartości sprzed pobytu w szpitalu. Sytuację tę świetnie zobrazowała dr Carla Prado, która porównała pobyt w szpitalu do pożaru lasu, natomiast powrót do zdrowia do ponownego jego zalesiania.
Używając tej przenośni, wczesna interwencja pozwala pacjentowi nie tylko na zalesienie większej ilości terenu, która może zadziałać jak bufor funkcjonalny w okresie choroby, ale również na szybką reakcję po zakończeniu pożaru. Z punktu widzenia żywieniowego takie interwencje mogą obejmować żywność, doustne suplementy odżywcze, czy żywienie dojelitowe lub pozajelitowe, o czym będzie mowa w kolejnych wpisach. Istotne jest by taki sposób działania uwzględniał zmieniające się potrzeby metaboliczne każdej osoby. Fundamentalną rolę odgrywa również edukacja pacjentów, ponieważ bardzo często nie uznają oni żywienia jako części procesu terapeutycznego.
O czym pamiętać, aby pomóc sobie lub swoim pacjentom?
- Organizm potrzebuje białka do budowy i utrzymania masy mięśniowej, gojenia tkanek, oraz do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
- Niektóre schorzenia mogą wpływać na apetyt pacjentów, dlatego pacjenci często nie zaspokajają zapotrzebowania na białko.
- Spożywanie pokarmów bogatych w białko może pomóc zaspokoić zapotrzebowanie na ten makroskładnik i utrzymać siłę.
- Zjadaj 5-6 posiłków dziennie i włączaj do nich produkty bogate w białko. Jeśli istnieje taka potrzeba sięgnij po żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – Nutramil Complex® Protein.
- Staraj się spożywać 1.2 – 1.5 g białka na kg masy ciała na dzień. Poniżej znajduje się tabelka ile białka powinieneś spożywać przy swojej masie ciała.
Referencje:
Prado CM, Anker SD, Coats AJS, Laviano A, von Haehling S. Nutrition in the spotlight in cachexia, sarcopenia and muscle: avoiding the wildfire. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2020 Dec 31. doi: 10.1002/jcsm.12673.
McKendry J, Thomas ACQ, Phillips SM. Muscle Mass Loss in the Older Critically Ill Population: Potential Therapeutic Strategies. Nutr Clin Pract. 2020 Aug;35(4):607-616. doi: 10.1002/ncp.10540.
Nutramil Complex
Produkt przeznaczony do postępowania dietetycznego u osób z niedożywieniem lub ryzykiem jego powstania. Posiłek pełnowartościowy może być stosowany jako jedyne źródło pożywienia.
Powiązane wpisy
Jakie składniki odżywcze pomagają w procesie gojenia ran?
Zapewnienie odpowiednich składników odżywczych w diecie jest istotne dla prawidłowego procesu gojenia się ran.
Cukier żywi raka – FAKT, MIT czy PÓŁPRAWDA?
Żywienie w chorobie nowotworowej jest prężnie rozwijającą się dziedziną dietetyki klinicznej, w której bardzo często pojawia się wiele mitów lub półprawd traktowanych przez pacjentów, a czasem nawet przez personel medyczny jako pewnik.
Jak odżywiać mikrobiotę jelitową?
Mikrobiota jest bardzo istotna w każdym organizmie, dlatego powinniśmy o nią wyjątkowo dbać - nie narażać ją na zbyt duży wysiłek metaboliczny. Czym jest mikrobiota jelitowa i jak ją odpowiednio ożywiać?
Zasady żywienia po resekcji żołądka
Zasady żywienia po resekcji żołądka (inaczej gastrektomii) można porównać do rozszerzania diety u niemowląt. Pacjentowi rekomenduje się ostrożne wprowadzanie niewielkich ilości poszczególnych pokarmów, uważnie obserwując swoją tolerancję.
Plan działania żywieniowego w chorobach nowotworowych głowy i szyi.
Czy chemioterapia i radioterapia mają wpływ na tolerancję laktozy u chorego? Czy dietoterapia w onkologii ma sens?
Poradnik – Prehabilitacja. Choroby zapalne jelit.
Gojenie rany to wieloetapowy i często skomplikowany proces, wymagający odpowiedniego zaopatrzenia w tlen i substancje odżywcze. Organizmowi niedożywionemu znacznie trudniej będzie zregenerować powstałe zmiany skórne, dlatego należy pamiętać o jakże istotnym znaczeniu żywienia.
Jaka jest rola probiotyków w chorobach zapalnych jelit?
Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które wprowadzane w odpowiedniej ilości i formie, korzystnie wpływają na zdrowie organizmu. W przypadku chorób zapalnych jelit, probiotyki mogą mieć pozytywny wpływ na stan zapalny oraz regenerację błony śluzowej jelit.
Wsparcie żywieniowe pacjenta po COVID-19
Pacjenci ciężko przechodzący COVID-19 są podatni na znaczną utratę masy ciała i kacheksję, będących wynikiem niedożywienia, jak również złożonych zmian metabolicznych.
Interwencja żywieniowa u pacjenta z trudno gojącymi się ranami
Opieka nad ranami wymaga wielokierunkowej i często długotrwałej terapii, w trakcie której należy uwzględnić wiele czynników, mających wpływ na prawidłowe wygojenie rany.
Poradnik Żywieniowy
Niedożywienie występuje najczęściej u pacjentów w wieku podeszłym (50%), pacjentów z chorobami
układu oddechowego (45%), chorobami zapalnymi jelit (80%) i nowotworami złośliwymi (85%).
Białko niszczy nerki – FAKT, MIT czy PÓŁPRAWDA?
Powszechnie wiadomo, że ograniczenie spożycia białka w diecie zalecane jest u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek bez leczenia nerkozastępczego. Stwierdzenie to może rodzić pytanie:
Chemioterapia i radioterapia a nietolerancja laktozy – czy ma to związek?
Czy chemioterapia i radioterapia mają wpływ na tolerancję laktozy u chorego? Czy dietoterapia w onkologii ma sens?
Co przynieść choremu do szpitala?
Wybierasz się na wizytę do szpitala do bliskiej Ci osoby? Zastanawiasz się, co możesz przynieść do jedzenia w upominku, co nie zaszkodzi w procesie rekonwalescencji i będzie dobrze przyswajalne?
Poradnik Żywieniowy cz.2
Odżywianie chorych jest bardzo ważną składową postępowania terapeutycznego i powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb i stanu pacjenta.
Stopa cukrzycowa – profilaktyka i leczenie
Stopa cukrzycowa jako powikłanie niekontrolowanej lub nieleczonej cukrzycy, stanowi coraz większy problem wśród populacji diabetyków, gdyż dotyczy ok. 200 tys. osób w Polsce.
Czy prehabilitacja ma wpływ na wystąpienie zakażenia miejsca operowanego?
Prehabilitacja to przygotowanie organizmu przed leczeniem także przedoperacyjnym, który ma na celu optymalizację stanu zdrowia przed zabiegiem. Wszystko po to, aby zabieg przebiegł bez komplikacji i powikłań a pacjent mógł szybciej wrócić do stanu sprzed choroby.
Poradnik – Prehabilitacja. Leczenie onkologiczne. Nowotwory głowy i szyi.
Gojenie rany to wieloetapowy i często skomplikowany proces, wymagający odpowiedniego zaopatrzenia w tlen i substancje odżywcze. Organizmowi niedożywionemu znacznie trudniej będzie zregenerować powstałe zmiany skórne, dlatego należy pamiętać o jakże istotnym znaczeniu żywienia.
Talerz bariatryczny – czyli jak komponować posiłki?
Otyłość to choroba, którą można leczyć na wiele sposobów. Jeśli natomiast mówimy o otyłości olbrzymiej, tutaj najczęściej dochodzi do operacyjnego leczenia, czyli operacji bariatrycznej. Tylko jak po takiej operacji utrzymać efekt na dłużej? Co jeść, aby cały proces leczenia był skuteczny?
Mity w diecie osoby chorej na nowotwór
Czy istnieje dieta, która mogłaby całkowicie ochronić przed zachorowaniem na nowotwór? Czy istnieje dieta lecząca i wspomagająca leczenie?
Jak zdiagnozować niedożywienie – poradnik
Szacuje się, że niedożywienie wywołane różnymi czynnikami dotknęło ponad miliard światowej populacji. Niedożywienie może być spowodowane zarówno zmniejszonym spożyciem i przyswajaniem składników odżywczych, ale w ostatnich latach zwraca się również uwagę na rolę chorób zapalnych i innych mechanizmów jego występowania.
Poradnik Żywieniowy w procesie leczenia ran
Gojenie rany to wieloetapowy i często skomplikowany proces, wymagający odpowiedniego zaopatrzenia w tlen i substancje odżywcze. Organizmowi niedożywionemu znacznie trudniej będzie zregenerować powstałe zmiany skórne, dlatego należy pamiętać o jakże istotnym znaczeniu żywienia.
Poradnik Prehabilitacja
Koncepcja prehabilitacji powstała w celu poprawy jakości opieki świadczonej podczas prowadzonego procesu terapeutycznego.