Utrata masy mięśniowej, a zdrowie pacjenta

Patofizjologia utraty masy mięśniowej w kontekście kacheksji, sarkopenii, niedożywienia jest procesem wieloczynnikowym i bardzo złożonym, obejmującym m.in. czynniki: hormonalne, neurologiczne, związane z wiekiem, specyficzne dla danej jednostki chorobowej, czy funkcjonalne. Odpowiednie żywienie jest kluczowym elementem odpowiadającym za wspieranie procesów anabolicznych mięśni (procesy budowy), osłabiającym procesy kataboliczne (procesy rozpadu) i poprawiającym prognozę pacjentów. Niestety, samo odżywianie nie jest w stanie całkowicie odwrócić kacheksji, ale w pewnym stopniu może złagodzić jej objawy oraz poprawić jakość życia i ogólne wyniki pacjentów.

Dlaczego masa mięśniowa jest tak istotna?

Mięśnie szkieletowe są niezbędnym narządem umożliwiającym poruszanie się; przyczyniającym się do metabolizmu całego ciała oraz stanowiącym główne miejsce wykorzystania spożywanych aminokwasów (pobieranie oraz utylizacja). Biorąc pod uwagę, że mięśnie stanowią ok. 40% masy całego ciała, redukcja ich liczebności zwiększa prawdopodobieństwo występowania powikłań zdrowotnych, co prowadzi do obniżenia jakości życia. Wraz z wiekiem spada również funkcja i masa mięśni szkieletowych co nazywamy sarkopenią. Jest to złożony stan prowadzący do zwiększonego ryzyka upadków, złamań, osłabienia, co w konsekwencji wiąże się z większym ryzykiem hospitalizacji, a ta potęguje spadek masy mięśniowej z powodu unieruchomienia, zmniejszonej aktywności fizycznej i nieoptymalnego żywienia. Ponadto, długoterminowe konsekwencje utraty masy mięśniowej obejmują: upośledzenie sprawności ruchowej, rozwój chorób oraz zwiększone ryzyko przedwczesnej śmierci. Warto również dodać, że implikacje finansowe sarkopenii stanowią poważne wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej. Z powyższych powodów rozwój i ochrona mięśni szkieletowych przez całe życie powinny być głównym celem osób pragnących zdrowo się starzeć z mniejszym ryzykiem powikłań zdrowotnych, które zdecydowanie wykraczają poza spadek mobilności.

U pacjentów liczy się świadomość, czas i konsekwencja

Kluczem do skutecznej interwencji żywieniowej jest jej wczesny początek oraz jej późniejsza kontynuacja. Utrata masy mięśniowej jest charakterystyczną cechą sarkopenii i kacheksji, a dodatkowo następuje błyskawicznie u pacjentów przewlekle chorych. Niestety odbudowa utraconej masy mięśniowej nie jest już taka prosta i niejednokrotnie potrzeba do tego wielu tygodni lub miesięcy pracy. Warto również dodać, że w większości przypadków masa mięśniowa pacjentów nigdy nie zostaje odbudowana do wartości sprzed pobytu w szpitalu. Sytuację tę świetnie zobrazowała dr Carla Prado, która porównała pobyt w szpitalu do pożaru lasu, natomiast powrót do zdrowia do ponownego jego zalesiania.

Używając tej przenośni, wczesna interwencja pozwala pacjentowi nie tylko na zalesienie większej ilości terenu, która może zadziałać jak bufor funkcjonalny w okresie choroby, ale również na szybką reakcję po zakończeniu pożaru. Z punktu widzenia żywieniowego takie interwencje mogą obejmować żywność, doustne suplementy odżywcze, czy żywienie dojelitowe lub pozajelitowe, o czym będzie mowa w kolejnych wpisach. Istotne jest by taki sposób działania uwzględniał zmieniające się potrzeby metaboliczne każdej osoby. Fundamentalną rolę odgrywa również edukacja pacjentów, ponieważ bardzo często nie uznają oni żywienia jako części procesu terapeutycznego.

O czym pamiętać, aby pomóc sobie lub swoim pacjentom?

  • Organizm potrzebuje białka do budowy i utrzymania masy mięśniowej, gojenia tkanek, oraz do prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.
  • Niektóre schorzenia mogą wpływać na apetyt pacjentów, dlatego pacjenci często nie zaspokajają zapotrzebowania na białko.
  • Spożywanie pokarmów bogatych w białko może pomóc zaspokoić zapotrzebowanie na ten makroskładnik i utrzymać siłę.
  • Zjadaj 5-6 posiłków dziennie i włączaj do nich produkty bogate w białko. Jeśli istnieje taka potrzeba sięgnij po żywność specjalnego przeznaczenia medycznego – Nutramil Complex® Protein.
  • Staraj się spożywać 1.2 – 1.5 g białka na kg masy ciała na dzień. Poniżej znajduje się tabelka ile białka powinieneś spożywać przy swojej masie ciała.

Referencje:

Prado CM, Anker SD, Coats AJS, Laviano A, von Haehling S. Nutrition in the spotlight in cachexia, sarcopenia and muscle: avoiding the wildfire. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2020 Dec 31. doi: 10.1002/jcsm.12673.
McKendry J, Thomas ACQ, Phillips SM. Muscle Mass Loss in the Older Critically Ill Population: Potential Therapeutic Strategies. Nutr Clin Pract. 2020 Aug;35(4):607-616. doi: 10.1002/ncp.10540.

Nutramil Complex

Nutramil Complex

Produkt przeznaczony do postępowania dietetycznego u osób z niedożywieniem lub ryzykiem jego powstania. Posiłek pełnowartościowy może być stosowany jako jedyne źródło pożywienia.

Zobacz produkt