Białko niszczy nerki – FAKT, MIT czy PÓŁPRAWDA?

Powszechnie wiadomo, że ograniczenie spożycia białka w diecie zalecane jest  u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek bez leczenia nerkozastępczego.
Stwierdzenie to może rodzić pytanie:

– Czy wysokobiałkowe diety odgrywają jakąś rolę w rozwoju przewlekłej niewydolności nerek?
Utarło się sądzić, że spożycie dużych ilości białka szkodzi również prawidłowo funkcjonującym nerkom, dlatego w niniejszym artykule znajduje się przegląd literatury na ten temat.

Od czego się zaczęło?

W 1982 roku na łamach prestiżowego czasopisma naukowego The New England Journal of Medicine została opublikowana praca Brenner i wsp., w której zasugerowano, że przy długotrwałym stosowaniu diety wysokobiałkowej dochodzi do zwiększenia potencjalnego obciążenia osmotycznego nerek, co jest etapem prowadzącym do kompensacyjnej hiperfiltracji, która następnie prowadzi do uszkodzenia kłębuszków nerkowych i niewydolności nerek [1]. Późniejsze badania na modelu zwierzęcym zasugerowały, że stosowanie diety niskobiałkowej
i niskoenergetycznej osłabiło rozwój przewlekłej niewydolności nerek występującej wraz z wiekiem u zwierząt [2,3]. Do dzisiejszego dnia, przywoływane są wnioski z tych prac przez zwolenników hipotezy o szkodliwym wpływie białka na nerki.

Jaki jest problem z powyższymi badaniami?

Już w 1992 Walser podważył wyniki pochodzące z tych prac sugerując, że mechanizm powstawania przewlekłej niewydolności nerek w modelu zwierzęcym różni się od tego zachodzącego u ludzi. Dla przykładu, rozwój przewlekłej choroby nerek u starych szczurów jest powszechny. Ponadto, dominującą zmianą występującą w modelu zwierzęcym jest stwardnienie kłębuszków nerkowych, podczas gdy u ludzi przewlekła niewydolność nerek związana jest głównie ze spadkiem filtracji kłębuszkowej przez nefrony [4]. Oczywiście na potwierdzenie tych argumentów są prace naukowe. W 1991 roku Lew i Bosch, wykazali, że dieta z obniżoną zawartością białka sprzyja obniżaniu współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR), zamiast go zwiększać i jeśli spożycie białka nie jest kontrolowane widoczny spadek GFR wraz z wiekiem będzie wyolbrzymiony, ponieważ osoby starsze spożywają mniejsze ilości białka od osób młodych [5,6].

Co na to nowsza literatura naukowa?

Dowody naukowe sprzed lat zostały potwierdzone w nowych pracach naukowych. Metaanaliza 30 badań z 2160 uczestnikami opracowana przez Schwingshackl i Hoffmann (2014), której celem było zbadanie wpływu wysokobiałkowej diety w porównaniu z dietą normobiałkową/niskobiałkową na parametry czynności nerek u osób bez przewlekłej niewydolności nerek stwierdza, że stosowanie diety wysokobiałkowej było związane ze zwiększonym GFR, mocznikiem w surowicy, wydalaniem wapnia z moczem i stężeniem kwasu moczowego. Większość z tych zmian można interpretować jako fizjologiczny mechanizm adaptacyjny wywoływany stosowaniem diety wysokobiałkowej bez żadnego znaczenia klinicznego [7]. Bardzo podobne wnioski płyną z metaanalizy opracowanej przez Devries i wsp. (2018), której celem było określenie wpływu spożywania diety wysokobiałkowej (~1,8 g/kg m.c.) na funkcjonowanie nerek u zdrowych dorosłych osób w porównaniu do diety z normalną lub niższą zawartością białka (~0,93 g/kg m.c.). Do pracy włączono 28 badań z 1358 uczestnikami. We wnioskach tej pracy można przeczytać, że dieta wysokobiałkowa nie miała niekorzystnego wpływu na współczynnik GFR u zdrowych dorosłych osób [8].

Podsumowanie

Dane te są zgodne ze stanowiskiem WHO oraz Institute of Medicine na temat spożycia białka i funkcji nerek [9,10]. Aktualnie nie ma dowodów naukowych, które wskazywałby, że spożywanie dużej ilości białka prowadzi do pogorszenia czynności nerek u osób zdrowych i jak wskazuje metaanaliza Devries i wsp. nawet w populacjach osób o większym ryzyku pogorszenia czynności nerek, takich jak osoby z cukrzycą typu 2. Ponadto, biorąc pod uwagę zalety spożycia produktów wysokobiałkowych w celu poprawy regeneracji, wspierania przyrostu masy mięśniowej, zahamowania spadku masy mięśniowej w okresie starzenia, stwierdzenie, że dieta wysokobiałkowa nie wpłynie negatywnie na funkcjonowanie nerek osób zdrowych wydaje się mieć duże znaczenie.