Białko niszczy nerki – FAKT, MIT czy PÓŁPRAWDA?
Powszechnie wiadomo, że ograniczenie spożycia białka w diecie zalecane jest u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek bez leczenia nerkozastępczego.
Stwierdzenie to może rodzić pytanie:
– Czy wysokobiałkowe diety odgrywają jakąś rolę w rozwoju przewlekłej niewydolności nerek?
Utarło się sądzić, że spożycie dużych ilości białka szkodzi również prawidłowo funkcjonującym nerkom, dlatego w niniejszym artykule znajduje się przegląd literatury na ten temat.
Od czego się zaczęło?
W 1982 roku na łamach prestiżowego czasopisma naukowego The New England Journal of Medicine została opublikowana praca Brenner i wsp., w której zasugerowano, że przy długotrwałym stosowaniu diety wysokobiałkowej dochodzi do zwiększenia potencjalnego obciążenia osmotycznego nerek, co jest etapem prowadzącym do kompensacyjnej hiperfiltracji, która następnie prowadzi do uszkodzenia kłębuszków nerkowych i niewydolności nerek [1]. Późniejsze badania na modelu zwierzęcym zasugerowały, że stosowanie diety niskobiałkowej
i niskoenergetycznej osłabiło rozwój przewlekłej niewydolności nerek występującej wraz z wiekiem u zwierząt [2,3]. Do dzisiejszego dnia, przywoływane są wnioski z tych prac przez zwolenników hipotezy o szkodliwym wpływie białka na nerki.
Jaki jest problem z powyższymi badaniami?
Już w 1992 Walser podważył wyniki pochodzące z tych prac sugerując, że mechanizm powstawania przewlekłej niewydolności nerek w modelu zwierzęcym różni się od tego zachodzącego u ludzi. Dla przykładu, rozwój przewlekłej choroby nerek u starych szczurów jest powszechny. Ponadto, dominującą zmianą występującą w modelu zwierzęcym jest stwardnienie kłębuszków nerkowych, podczas gdy u ludzi przewlekła niewydolność nerek związana jest głównie ze spadkiem filtracji kłębuszkowej przez nefrony [4]. Oczywiście na potwierdzenie tych argumentów są prace naukowe. W 1991 roku Lew i Bosch, wykazali, że dieta z obniżoną zawartością białka sprzyja obniżaniu współczynnika przesączania kłębuszkowego (GFR), zamiast go zwiększać i jeśli spożycie białka nie jest kontrolowane widoczny spadek GFR wraz z wiekiem będzie wyolbrzymiony, ponieważ osoby starsze spożywają mniejsze ilości białka od osób młodych [5,6].
Co na to nowsza literatura naukowa?
Dowody naukowe sprzed lat zostały potwierdzone w nowych pracach naukowych. Metaanaliza 30 badań z 2160 uczestnikami opracowana przez Schwingshackl i Hoffmann (2014), której celem było zbadanie wpływu wysokobiałkowej diety w porównaniu z dietą normobiałkową/niskobiałkową na parametry czynności nerek u osób bez przewlekłej niewydolności nerek stwierdza, że stosowanie diety wysokobiałkowej było związane ze zwiększonym GFR, mocznikiem w surowicy, wydalaniem wapnia z moczem i stężeniem kwasu moczowego. Większość z tych zmian można interpretować jako fizjologiczny mechanizm adaptacyjny wywoływany stosowaniem diety wysokobiałkowej bez żadnego znaczenia klinicznego [7]. Bardzo podobne wnioski płyną z metaanalizy opracowanej przez Devries i wsp. (2018), której celem było określenie wpływu spożywania diety wysokobiałkowej (~1,8 g/kg m.c.) na funkcjonowanie nerek u zdrowych dorosłych osób w porównaniu do diety z normalną lub niższą zawartością białka (~0,93 g/kg m.c.). Do pracy włączono 28 badań z 1358 uczestnikami. We wnioskach tej pracy można przeczytać, że dieta wysokobiałkowa nie miała niekorzystnego wpływu na współczynnik GFR u zdrowych dorosłych osób [8].
Podsumowanie
Dane te są zgodne ze stanowiskiem WHO oraz Institute of Medicine na temat spożycia białka i funkcji nerek [9,10]. Aktualnie nie ma dowodów naukowych, które wskazywałby, że spożywanie dużej ilości białka prowadzi do pogorszenia czynności nerek u osób zdrowych i jak wskazuje metaanaliza Devries i wsp. nawet w populacjach osób o większym ryzyku pogorszenia czynności nerek, takich jak osoby z cukrzycą typu 2. Ponadto, biorąc pod uwagę zalety spożycia produktów wysokobiałkowych w celu poprawy regeneracji, wspierania przyrostu masy mięśniowej, zahamowania spadku masy mięśniowej w okresie starzenia, stwierdzenie, że dieta wysokobiałkowa nie wpłynie negatywnie na funkcjonowanie nerek osób zdrowych wydaje się mieć duże znaczenie.

Autor: Konrad Klekot
Bibliografia:
- Brenner BM, Meyer TW, Hostetter TH. Dietary protein intake and the progressive nature of kidney disease: the role of hemodynamically mediated glomerular injury in the pathogenesis of progressive glomerular sclerosis in aging, renal ablation, and intrinsic renal disease. N Engl J Med. 1982 Sep 9;307(11):652-9.
- Anderson S, Brenner BM. 1986. Effects of aging on the renal glomerulus. Am J Med. 80:435–442.
- Anderson S, Brenner BM. 1987. The aging kidney: Structure, function, mechanisms, and therapeutic implications. J Am Geriatr Soc 35:590–593.
- Walser M. 1992. The relationship of dietary protein to kidney disease. In: Liepa GU, Beitz DC, Beynen AC, Gorman MA, eds. Dietary Proteins: How They Alleviate Disease and Promote Be
- Lew, S.Q., and J.P. Bosch. 1991. Effect of diet on creatinine clearance and excretion in young and elderly healthy subjects and in patients with renal disease. J. Am. Soc. Nephrol. 2:856-865.
- Kerr, G.R., E. S. Lee, M.-K.M. Lam, R.J. Lorimor, E. Randall, R.N. Forthofer, M.A. Davis, and S.M. Magnetti. 1982. Relationships between dietary and biochemical measures of nutritional status in HANES I data. Am. J. Clin. Nutr. 35:294-308.
- Schwingshackl L, Hoffmann G. Comparison of high vs. normal/low protein diets on renal function in subjects without chronic kidney disease: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2014 May 22;9(5):e97656.
- Devries MC, Sithamparapillai A, Brimble KS, Banfield L, Morton RW, Phillips SM. Changes in Kidney Function Do Not Differ between Healthy Adults Consuming Higher- Compared with Lower- or Normal-Protein Diets: A Systematic Review and Meta-Analysis. J Nutr. 2018 Nov 1;148(11):1760-1775.
- WHO; FAO; UN University Protein and amino acid requirements in human nutrition: report of a joint FAO/WHO/UNU expert consultation. World Health Organ Tech Rep Ser; 2007;935, p. 224.
- Institute of Medicine Dietary Reference Intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein, and amino acids. Washington (DC): National Academies Press; 2005.
Powiązane wpisy
Interwencja żywieniowa u pacjenta z trudno gojącymi się ranami
W ostatnich latach wiele mówi się o mikrobiocie jelitowej, która czynnie uczestniczy w metabolizmie spożywanego wraz z dietą białka. Fakt ten rodzi istotne z punktu widzenia zdrowia pacjentów pytania np. jak duża ilość białka w diecie wpływa na mikrobiotę jelitową i czy z tej perspektywy zwiększenie ilości tego makroskładnika jest bezpieczne dla pacjentów?
Wsparcie żywieniowe pacjenta po COVID-19
Pacjenci ciężko przechodzący COVID-19 są podatni na znaczną utratę masy ciała i kacheksję, będących wynikiem niedożywienia, jak również złożonych zmian metabolicznych.
Stopa cukrzycowa – profilaktyka i leczenie
Stopa cukrzycowa jako powikłanie niekontrolowanej lub nieleczonej cukrzycy, stanowi coraz większy problem wśród populacji diabetyków, gdyż dotyczy ok. 200 tys. osób w Polsce.
Cukier żywi raka – FAKT, MIT czy PÓŁPRAWDA?
Żywienie w chorobie nowotworowej jest prężnie rozwijającą się dziedziną dietetyki klinicznej, w której bardzo często pojawia się wiele mitów lub półprawd traktowanych przez pacjentów, a czasem nawet przez personel medyczny jako pewnik.
Utrata masy mięśniowej, a zdrowie pacjenta
Patofizjologia utraty masy mięśniowej w kontekście kacheksji, sarkopenii, niedożywienia jest procesem wieloczynnikowym i bardzo złożonym, obejmującym m.in. czynniki...
Zasady żywienia po resekcji żołądka
W ostatnich latach wiele mówi się o mikrobiocie jelitowej, która czynnie uczestniczy w metabolizmie spożywanego wraz z dietą białka. Fakt ten rodzi istotne z punktu widzenia zdrowia pacjentów pytania np. jak duża ilość białka w diecie wpływa na mikrobiotę jelitową i czy z tej perspektywy zwiększenie ilości tego makroskładnika jest bezpieczne dla pacjentów?
Jak zdiagnozować niedożywienie – poradnik
Szacuje się, że niedożywienie wywołane różnymi czynnikami dotknęło ponad miliard światowej populacji. Niedożywienie może być spowodowane zarówno zmniejszonym spożyciem i przyswajaniem składników odżywczych, ale w ostatnich latach zwraca się również uwagę na rolę chorób zapalnych i innych mechanizmów jego występowania.
Dlaczego warto żywić pacjenta z chorobą nowotworową?
W ostatnich latach wiele mówi się o mikrobiocie jelitowej, która czynnie uczestniczy w metabolizmie spożywanego wraz z dietą białka. Fakt ten rodzi istotne z punktu widzenia zdrowia pacjentów pytania np. jak duża ilość białka w diecie wpływa na mikrobiotę jelitową i czy z tej perspektywy zwiększenie ilości tego makroskładnika jest bezpieczne dla pacjentów?
Rola białka w chorobie nowotworowej
Białko jest niezbędne dla m.in. utrzymania stabilnej masy mięśniowej i siły fizycznej, wzmocnienia odporności oraz usprawnienia procesu gojenia się ewentualnych ran albo odleżyn.
Czy dieta wysokobiałkowa “niszczy” mikrobiotę jelitową?
W ostatnich latach wiele mówi się o mikrobiocie jelitowej, która czynnie uczestniczy w metabolizmie spożywanego wraz z dietą białka. Fakt ten rodzi istotne z punktu widzenia zdrowia pacjentów pytania np. jak duża ilość białka w diecie wpływa na mikrobiotę jelitową i czy z tej perspektywy zwiększenie ilości tego makroskładnika jest bezpieczne dla pacjentów?